تسطیع و آماده سازی محوطه ساختمانی و ایجاد فضایی آرامش بخش و کاربردی برای فضای باز منازل تعریف کلی محوطه سازی حیاط است. نرده کشی، دیوار کشی، ایجاد فضایی برای رفت و آمد پیاده رو باغچه بندی و سروسامان دادن به گل و گیاه منزل در کنار ایجاد فضایی مانند آبنما و یا نصب سقف متحرک یا سایبان برای در امان ماندن بخش‌هایی از حیاط و فضایی برای باربیکیو همگی بخش‌هایی است که یا به صورت مجزا انجام می‌شوند و یا همگی با هم پیش می‌رود.
محوطه سازی این روزها از الزامات محیط های خصوصی و عمومی است. نیاز به ایجاد فضاهای سبز بیش از گذشته حس می‌شود. به طور برای محوطه سازی حیاط بزرگ و کوچک نیاز است که نقشه یا پلان وجود داشته باشد. احتمالا نیازی به نقشه توپوگرافی نیست و یک پلان از ساختمان کفایت می‌کند. لازم است پروفیل طولی و عرضی و شیب زمین مشخص شود. برای طراحی کف حیاط لازم است سیستم‌های آبیاری و زهکشی نصب شود بنابراین شیب زمین اهمیت ویژه‌ای دارد.
مزایای
بسیاری از خانه‌های قدیمی حیاط داشتند و ایرانیان در حیاط سازی سنتی سبک منحصر به فردی را به جهان معرفی کردند. شکل معماری سنتی ایرانی با حیاطی که نقطه کانونی آن حوض وسط خانه بود و اطراف آن درختکاری شده بود و ایوان خانه رو به حیاط قرار داشت از اصول اولیه معماری تبعیت می‌کند. محوطه سازی مدرن نیز با ایجاد تغییراتی در ساختارهای گذشته، مسیرهای جدیدی پیش روی شما باز کرده است. اگر نخواهید از حوضچه‌های قدیمی و به فیروزه‌ای رنگ بهره ببرید؛ خیلی راحت می‌توانید از آبنماهای امروزی استفاده کنید. به یاد داشته باشید این روزها ابزارهای نوینی برای سامان دهی حیاط وجود دارد. چتر یا سایبان‌های متحرک ساخته شده که امکان بهره بردن از هوای بارانی و آفتابی را در حیاط خانه می‌دهد. باربیکیو هایی به بازار آمده که تنها کافیست به گاز وصل شود و حیاط خانه را به یک آشپزخانه کوچک متحرک تبدیل می‌کند.
اهمیت محوطه سازی حیاط محدود به لذت بردن ساکنان خانه نمی‌شود. هرچه میزان فضای سبز محیط بیشتر باشد و گل و گیاه بیشتری در فضا کاشته شود به تبع آن می‌توان انتظار داشت که هوای پاکیزه تری تنفس کنید. میزان اثرات گلخانه‌های با کاشت گیاهان کاهش پیدا می‌کند. میزان تبخیر از سطح خاک کم می‌شود و باعث خواهد شد که آب بیشتری داخل زمین نفوذ کند و رواب کاهش پیدا می‌کند. به طور کلی ایجاد فضای سبز از الزامات دوران پس از انقلاب صنعتی است که از نظرها دور مانده و عواقب مخربی را در پی داشته است.
فضا سازی مناسب باعث کاهش میزان آلودگی صوتی می‌شود. بعلاوه این امکان را ایجاد می‌کند که دمای هوا متعادل شود. در فصل تابستان به شدت از گرمای هوا می‌کاهد و هوایی دلپذیر ایجاد می‌کند. به طور کلی وجود رطوبت باعث به دلیل خواص آب باعث تعادل در دمای هوا خواهد شد.
اهمیت تراز بندی و شیب بندی حیاط
تراز بندی همان شیب بندی محوطه است بدون آنکه به جنس یا ساختمار توجهی شود. ساختار محوطه باید بتواند هم آب های سطحی را جمع آوری کند و هم آب آبیاری مصنوعی را بنابراین لازم است تمهیداتی اندیشیده شود تا در صورت بروز مشکل نیز امکان خروج آب وجود داشته باشد. به طور مثال اگر ترکیدگی لوله اتفاق بیفتد و یا باران‌های شدید داشته باشید باید زهکشی مناسبی در محوطه ایجاد شود تا برای خروج آب مسیر باز باشد. مهم است که به سرعت آب خارج شود و هیچ آبی در محوطه تجمع پیدا نکند حتی اگر شیر آب باز بماند و به سرعت محوطه خشک شود.
برای این کار کانال کشی و لوله کشی هایی نیاز است که رواناب سطحی را مدیریت کند. برای مدیریت مناسب آب سطحی می‌توان از ایده ایجاد برگه‌ها یا گودالهایی در محوطه استقبال کرد. ایده‌ای که در محوطه سازی ویلا و یا محوطه سازی باغ به کار می‌آید.
محوطه سازی حیاط کوچک و بزرگ
حیاط سازی ساده و شیک ربطی به مساحت بنا ندارد. شما باید مهارت و دانش کافی برای طراحی را داشته باشید و مهم‌تر از آن چالش‌ها و فرصت‌های فضایی که در اختیار دارید را به خوبی بشناسید. نکته مهم در طراحی محوطه سازی حیاط، استفاده از نقاط کانونی است. نباید حیاط موجب تشویق فکر شود. یک نقطه مرکزی باید در نظر گرفت و اطراف را حول محور آن شکل داد. به این ترتیب نظم فضا حفظ می‌شود. همچنین می توانیم از انواع مبلمان فضای باز برای کاربردی تر کردن فضا استفاده کنیم.
ایجاد هارمونی در محوطه سازی حیاط
مهم است که هارمونی مناسب با فضای طبیعی وجود داشته باشد. اگر ویلا در مکان ساحلی است، بهتر است از المان‌های ساحلی استفاده شود و اگر حیاط در محوطه کوهستانی است می‌توان از حیاط سازی با سنگ هایی مطابق محیط طبیعی بهره گرفته شود. هارمونی گیاهان و متریال ساخت و کف سازی با محیط طبیعی باعث ایجاد فضایی یکپارچه و آرامش بخش می‌شود.
رنگ و نور و سایه در محوطه سازی حیاط بسیار مهم است. شما باید بدانید که جهت طلوع آفتاب را در نظر داشته باشید. شما باید بدانید که در هر فصل، مقدار و شکل تابش نور به چه صورت است. این آگاهی هم در مورد طراحی به شما کمک می‌کند و هم شکل کاشت گیاهان را تعیین می‌کند. یکی از مهم‌ترین المان‌های هر فضایی نور است که باید در محوطه سازی حیاط فکری به حال نورپردازی شب نیز بکنید. در صورتی که بتوانید از پنل‌های خورشیدی برای این کار استفاده کنید که ایده‌آل است در غیر این صورت نیاز است که سیم کشی برق را به شکلی ایمن انجام دهید. به یاد داشته باشید که نورپردازی محیط‌های فضای باز با توجه به اینکه همواره در معرض تابش آفتاب و رطوبت است نیاز به رعایت الزامات بسیاری دارد. آتش سوزی ناشی از اتصالی برق رایج است بنابراین باید نورپردازی محوطه بر اساس اصول و ضوابط انجام شود.
فضاهای سایه روشن در طراحی فضای سبز حیاط می‌توان فضا را دلنشین کند. درختان و سایه‌بان‌های مصنوعی ابزاری است که به شما امکان نورپردازی و سایه روشن را خواهد داد. رنگ آمیزی نیز باید با وسواس انجام شود. در انتخاب گیاهان و کف سازی باید رنگ در نظر گرفته شود. دیوارکشی حیاط نیز باید هماهنگ با ساختار ویلا باشد. حیاط منزل باید با نمای خارجی ساختمان انطباق صد در صدی داشته باشد.
